پترولوژی سنگ های آتشفشانی کوه سیاه(شمال باتلاق گاوخونی، جنوب شرق اصفهان)

کوه سیاه در شمال باتلاق گاوخونی و شرق ورزنه (جنوب شرق اصفهان) واقع گردیده و از سنگ های ولکانیک تشکیل شده است. سنگ های مورد بررسی جزئی از نوار ماگمایی ارومیه – دختر بوده و متعلق به میوسن پایانی می باشند. این سنگ ها در نمونه های دستی دارای ظاهری حفره دار می باشند. سنگ های مورد مطالعه در نمونه دستی بر دو گونه مشاهده می شوند، بدین صورت که برخی از آن ها دارای رنگ قرمز و برخی دارای رنگ تیره هستند. سنگ های قرمز از دگرسانی سنگ های تیره بدست آمده اند. این کوه از آندزیت بازالتی و بازالت تشکیل شده است. بافت غالب این سنگ ها پورفیری، میکرولیتیک پورفیری، هیالوپورفیری و حفره دار می باشد. کانی های اصلی تشکیل دهنده بازالت ها شامل پلاژیوکلاز، الیوین، کلینوپیروکسن و به مقدار کمتر ارتوپیروکسن و اسپینل می باشند. پلاژیوکلاز، الیوین و ارتوپیروکسن کانی های اصلی و کلینوپیروکسن و اسپینل کانی های فرعی آندزیت بازالت ها را تشکیل می دهند. کلریت، کلسیت و مگنتیت به عنوان کانی های ثانویه هم در بازالت ها و هم در آندزیت بازالت ها مشاهده می گردند. پلاژیوکلاز در این سنگ ها دارای ترکیب لابرادوریت و بیتونیت می باشد. الیوین ها از نوع کریزولیت بوده و عمدتاً به کلریت تجزیه شده اند. ارتوپیروکسن ها ترکیب انستاتیت دارند و برخی از آن ها دارای حاشیه ای از پیژونیت می باشند. کلینوپیروکسن ترکیب اوژیت دارد. ترکیب کلریت ها بر اساس 14 اکسیژن محاسبه شده و از نوع کروندوفیلیت می باشند. ادخال های اسپینل هم در بازالت ها و هم در آندزیت های بازالتی درون الیوین، کلینوپیروکسن، ارتوپیروکسن، پلاژیوکلاز و زمینه سنگ دیده می شود که نشانه تبلور زودتر اسپینل نسبت به این کانی ها می باشد. وجود ارتوپیروکسن در سنگ های مورد مطالعه به فعالیت بالای سیلیس در این ماگما نسبت داده می شود. سیلیسی شدن به واکنش سیال - سنگ در گوشته قاره ای و متاسوماتیسم آبدار نسبت داده می شود. داده های ژئوشیمیایی سنگ ها و کانی ها نشان می دهد که ماگمای سازنده این سنگ ها از نوع کالک آلکالن بوده و از لحاظ جایگاه تکتونوماگمایی در قلمرو قوس ماگمایی واقع می شوند. غنی بودن سنگ های مورد بررسی از نظر lree و lile و فقیر بودن از نظر عناصر گروه hfs (نظیرti ، nb و ta) را می توان در نمودارهای بهنجارسازی مشاهده کرد که از مشخصات ماگماتیسم مرتبط با فرورانش می باشد. این مشخصات احتمالاً برگرفته از فرورانش نئوتتیس به زیر ایران مرکزی است. داده های ژئوشیمیایی نشان می دهد سنگ منشأ مذاب سازنده سنگ های مورد بررسی یک اسپینل پریدوتیت بوده است که کمتر از 16 درصد ذوب بخشی را تحمل نموده است.